Vatis Proba: acerca dos versos (não-)virgilianos do centão De laudibus Christi
DOI:
https://doi.org/10.11606/issn.2359-5388.i30p339-349Parole chiave:
Antiguidade Tardia, Centão, Proba, tradução poética, VirgílioAbstract
Neste artigo, aborda-se o emprego da técnica de composição poética conhecida como “centão” pela poeta cristã Proba (séc. IV) no poema De laudibus Christi, com destaque para os 23 primeiros versos e para as modificações dos versos de Virgílio que a autora efetua ao longo do texto. Compõe, ainda, o artigo uma proposta de tradução da poesia autoral de Proba.
Downloads
Riferimenti bibliografici
AUSONIUS. Volume I. translated by H. G. Evelyn-White. Cambridge/London: Harvard University Press, 1951.
AZEVEDO, J. H. M. Tradução em duplo decassílabo do canto VIII da Eneida de Virgílio. Dissertação de mestrado. Niterói: UFF, 2022.
BAŽIL, M. Centones christiani: métamorphoses d’une forme intertextuelle dans la poésie latine chrétienne de l’Antiquité tardive. Paris: Institut d’Études Augustiniennes, 2009.
BIANCHET, S. M. G. B. Satyricon, de Petrônio: estudo linguístico e tradução. Tese de doutorado. São Paulo: FFLCH/USP, 2002.
BIANCHET, S. M. G. B. Irregularidades métricas e rebaixamento do poético no Satyricon, de Petrônio. Aletria Revista de Estudos de Literatura 22(1): 111, abr. 2012.
BOCCACIO. De mulieribus claris (texto latino) Disponível em: [www.bibliotecaitaliana.it](http://www.bibliotecaitaliana.it). Acesso em: 08 fev. 2023.
BRIGHT, D. F. Theory and Practice in the Vergilian Cento. Illinois Classical Studies, IX, 1, 1984.
CARMIGNANI, M. A estética da Antiguidade tardia e os centões virgilianos. Revista Estética e Semiótica, volume 11, número 2, 2021.
CULLHED, S. S. Proba the Prophet: the Christian Virgilian Cento of Faltonia Betitia Proba. Mnemosyne supplements; v. 378, 2015.
CULLHED, S. S. Proba and Jerome. In: FORMISANO, M.; FÜHRER, T. (Eds). Décadence: “Decline and Fall” or “Other Antiquity?” Heidelberg: Universitätsverlag, 2014.
FALTONIA BETITIA PROBA. Cento Vergilianvs. Praefatus est Carlo M. Lucarini. Ediderunt Alessia Fassina et Carlo M. Lucarini. Berlin/Boston: De Gruyter, 2015.
FASSINA, A.; LUCARINI, C. M. Introdução. In: FALTONIA BETITIA PROBA. Cento Vergilianvs. Praefatus est Carlo M. Lucarini. Ediderunt Alessia Fassina et Carlo M. Lucarini. Berlin/Boston: De Gruyter, 2015.
GOUVÊA Jr., M. M. O Carmen Sacrum de Proba. Nuntius Antiquus, no. 5, julho de 2010, p. 57-68.
GOUVÊA Jr., M. M. Ostomachion: Ausônio e a métrica dos centões latinos. Scientia Traductionis, n. 10, 2011, p. 179-200.
HIERONYMUS STRIDONENSIS. Epistulae. In: Patrologia latina, vol. 22. J. P. Migne, ed. Parisiis: excudebat Migne, 1845. The University of Chicago Library Patrologia Latina Database, published by Chadwyck-Healey. Disponível em: [https://www.lib.uchicago.edu/efts/PLD/](https://www.lib.uchicago.edu/efts/PLD/)
HINDS, S. The self-conscious cento. In: FORMISANO, M.; FÜHRER, T. Décadence: “Decline and Fall” or “Other Antiquity?” Heidelberg: Universitätsverlag, 2014.
JESUS, C. M. de. O Evangelho segundo Eudócia Augusta (séc. V d.C.). Prolegómenos para uma tradução portuguesa. Ágora. Estudos Clássicos em Debate 20, 2018, 135-153.
NATIVIDADE, E. S. Os Anais de Quinto Ênio: estudo, tradução e notas. Dissertação de mestrado. São Paulo: FFLCH/USP, 2009.
PELTTARI, Aaron. The Space that Remains – Reading Latin Poetry in Late Antiquity. Ithaca and London: Cornell University, 2014.
PETRÔNIO. Satyricon. Edição bilíngue. Tradução de Sandra Braga Bianchet. Belo Horizonte: Crisálida, 2004.
POLLMANN, Karla. The baptized muse – early christian poetry as cultural authority. Oxford: Oxford University, 2017.
PROBA. Cento Vergilianus de laudibus Christi. María Luisa La Fico Guzzo; AUSONIO. Cento Nuptialis. Marcos Carmignani. Revisión técnica Rubén Florio. Buenos Aires: Editorial de la Universidad Nacional del Sur, 2012.
RABY, F. J. E. A History of Christian-Latin poetry: from the beginnings to the close of the Middle Ages. Oxford: Clarendon Press, 1927.
SANDNES, Karl. The gospel ‘according to Homer and Virgil’. Leiden/Boston: Brill, 2011.
SAN ISIDORO DE SEVILLA. Etimologías. Edicion bilingüe. Texto latino, version española y notas por Jose Oroz Reta y Manuel-A. Marcos Casquero. Introduccion general por Manuel C. Diaz y Diaz. Madrid: Biblioteca de autores cristianos, 2004.
STEVENSON, J. Women Latin Poets. Language, Gender, and Authority, from Antiquity to the Eighteenth Century. Oxford: Oxford University Press, 2005.
VIRGILE. Énéide I-VI. texte établi par Henri Goelzer et traduit par André Bellessort. Paris: Société d’Édition “Les Belles Lettres”, 1974.
VIRGILE. Énéide V-VIII. texte établi et traduit par Jacques Perret. Paris: Société d’Édition Les Belles Lettres, 1978.
Dowloads
Pubblicato
Fascicolo
Sezione
Licenza
Copyright (c) 2025 Sandra Braga Bianchet

Questo volume è pubblicato con la licenza Creative Commons Attribuzione 4.0 Internazionale.