Vatis Proba: acerca dos versos (não-)virgilianos do centão De laudibus Christi

Autori

  • Sandra Braga Bianchet Universidade Federal de Minas Gerais

DOI:

https://doi.org/10.11606/issn.2359-5388.i30p339-349

Parole chiave:

Antiguidade Tardia, Centão, Proba, tradução poética, Virgílio

Abstract

Neste artigo, aborda-se o emprego da técnica de composição poética conhecida como “centão” pela poeta cristã Proba (séc. IV) no poema De laudibus Christi, com destaque para os 23 primeiros versos e para as modificações dos versos de Virgílio que a autora efetua ao longo do texto. Compõe, ainda, o artigo uma proposta de tradução da poesia autoral de Proba.

Downloads

La data di download non è ancora disponibile.

Riferimenti bibliografici

AUSONIUS. Volume I. translated by H. G. Evelyn-White. Cambridge/London: Harvard University Press, 1951.

AZEVEDO, J. H. M. Tradução em duplo decassílabo do canto VIII da Eneida de Virgílio. Dissertação de mestrado. Niterói: UFF, 2022.

BAŽIL, M. Centones christiani: métamorphoses d’une forme intertextuelle dans la poésie latine chrétienne de l’Antiquité tardive. Paris: Institut d’Études Augustiniennes, 2009.

BIANCHET, S. M. G. B. Satyricon, de Petrônio: estudo linguístico e tradução. Tese de doutorado. São Paulo: FFLCH/USP, 2002.

BIANCHET, S. M. G. B. Irregularidades métricas e rebaixamento do poético no Satyricon, de Petrônio. Aletria Revista de Estudos de Literatura 22(1): 111, abr. 2012.

BOCCACIO. De mulieribus claris (texto latino) Disponível em: [www.bibliotecaitaliana.it](http://www.bibliotecaitaliana.it). Acesso em: 08 fev. 2023.

BRIGHT, D. F. Theory and Practice in the Vergilian Cento. Illinois Classical Studies, IX, 1, 1984.

CARMIGNANI, M. A estética da Antiguidade tardia e os centões virgilianos. Revista Estética e Semiótica, volume 11, número 2, 2021.

CULLHED, S. S. Proba the Prophet: the Christian Virgilian Cento of Faltonia Betitia Proba. Mnemosyne supplements; v. 378, 2015.

CULLHED, S. S. Proba and Jerome. In: FORMISANO, M.; FÜHRER, T. (Eds). Décadence: “Decline and Fall” or “Other Antiquity?” Heidelberg: Universitätsverlag, 2014.

FALTONIA BETITIA PROBA. Cento Vergilianvs. Praefatus est Carlo M. Lucarini. Ediderunt Alessia Fassina et Carlo M. Lucarini. Berlin/Boston: De Gruyter, 2015.

FASSINA, A.; LUCARINI, C. M. Introdução. In: FALTONIA BETITIA PROBA. Cento Vergilianvs. Praefatus est Carlo M. Lucarini. Ediderunt Alessia Fassina et Carlo M. Lucarini. Berlin/Boston: De Gruyter, 2015.

GOUVÊA Jr., M. M. O Carmen Sacrum de Proba. Nuntius Antiquus, no. 5, julho de 2010, p. 57-68.

GOUVÊA Jr., M. M. Ostomachion: Ausônio e a métrica dos centões latinos. Scientia Traductionis, n. 10, 2011, p. 179-200.

HIERONYMUS STRIDONENSIS. Epistulae. In: Patrologia latina, vol. 22. J. P. Migne, ed. Parisiis: excudebat Migne, 1845. The University of Chicago Library Patrologia Latina Database, published by Chadwyck-Healey. Disponível em: [https://www.lib.uchicago.edu/efts/PLD/](https://www.lib.uchicago.edu/efts/PLD/)

HINDS, S. The self-conscious cento. In: FORMISANO, M.; FÜHRER, T. Décadence: “Decline and Fall” or “Other Antiquity?” Heidelberg: Universitätsverlag, 2014.

JESUS, C. M. de. O Evangelho segundo Eudócia Augusta (séc. V d.C.). Prolegómenos para uma tradução portuguesa. Ágora. Estudos Clássicos em Debate 20, 2018, 135-153.

NATIVIDADE, E. S. Os Anais de Quinto Ênio: estudo, tradução e notas. Dissertação de mestrado. São Paulo: FFLCH/USP, 2009.

PELTTARI, Aaron. The Space that Remains – Reading Latin Poetry in Late Antiquity. Ithaca and London: Cornell University, 2014.

PETRÔNIO. Satyricon. Edição bilíngue. Tradução de Sandra Braga Bianchet. Belo Horizonte: Crisálida, 2004.

POLLMANN, Karla. The baptized muse – early christian poetry as cultural authority. Oxford: Oxford University, 2017.

PROBA. Cento Vergilianus de laudibus Christi. María Luisa La Fico Guzzo; AUSONIO. Cento Nuptialis. Marcos Carmignani. Revisión técnica Rubén Florio. Buenos Aires: Editorial de la Universidad Nacional del Sur, 2012.

RABY, F. J. E. A History of Christian-Latin poetry: from the beginnings to the close of the Middle Ages. Oxford: Clarendon Press, 1927.

SANDNES, Karl. The gospel ‘according to Homer and Virgil’. Leiden/Boston: Brill, 2011.

SAN ISIDORO DE SEVILLA. Etimologías. Edicion bilingüe. Texto latino, version española y notas por Jose Oroz Reta y Manuel-A. Marcos Casquero. Introduccion general por Manuel C. Diaz y Diaz. Madrid: Biblioteca de autores cristianos, 2004.

STEVENSON, J. Women Latin Poets. Language, Gender, and Authority, from Antiquity to the Eighteenth Century. Oxford: Oxford University Press, 2005.

VIRGILE. Énéide I-VI. texte établi par Henri Goelzer et traduit par André Bellessort. Paris: Société d’Édition “Les Belles Lettres”, 1974.

VIRGILE. Énéide V-VIII. texte établi et traduit par Jacques Perret. Paris: Société d’Édition Les Belles Lettres, 1978.

Pubblicato

2025-11-21

Come citare

Bianchet, S. B. (2025). Vatis Proba: acerca dos versos (não-)virgilianos do centão De laudibus Christi. Cadernos De Literatura Em Tradução, 30, 339-349. https://doi.org/10.11606/issn.2359-5388.i30p339-349