Os procedimentos teóricos e aplicados da Terminologia como apoio ao processo de tradução entre as línguas portuguesa e espanhola
DOI:
https://doi.org/10.11606/issn.2317-9511.v48.234160Parole chiave:
Patrimônio Cultural Imaterial, Produtos Terminográficos, Terminografia, Terminologia, TraduçãoAbstract
Este texto trata da inter-relação entre Terminologia e Tradução, destacando o papel dos recursos terminológicos na tomada de decisões tradutórias. Centramo-nos em aspectos relativos ao estabelecimento de equivalentes terminológicos para termos do Patrimônio Cultural Imaterial (PCI) em português e espanhol, considerando os procedimentos teórico-metodológicos aplicados em projetos do Grupo Termisul (UFRGS). A fundamentação teórica sustenta-se principalmente nas teorias da Terminologia e da Tradução. São apresentados exemplos de termos relativos aos detentores de saber (comunidades detentoras, portadores) em ambas as línguas para ilustrar as etapas seguidas e sua representação na base de dados do referido grupo. Espera-se, assim, contribuir para a reflexão sobre a importância da Terminologia no processo tradutório e, consequentemente, para a formação de futuros tradutores do par de línguas espanhol/português.
Downloads
Riferimenti bibliografici
AUBERT, F. H. Introdução à metodologia da pesquisa terminológica bilíngüe. 2. ed. São Paulo: FFLCH/Citrat, 2001. Disponível em: https://citrat.fflch.usp.br/sites/citrat.fflch.usp.br/files/inlinefiles/Cad.%20Terminologia%202_0.pdf. Acesso em: 21 mai. 2025.
BERBER SARDINHA, T. Lingüística de Corpus. Barueri, SP: Manole, 2004.
BEVILACQUA, C. R.; KILIAN, C. K. Tradução e Terminologia: relações necessárias e a formação do tradutor. Domínios de Lingu@gem, Uberlândia, v. 11, n. 5, p. 1707–1726, 2017. Disponível em: https://seer.ufu.br/index.php/dominiosdelinguagem/article/view/37409. Acesso em: 15 dez. 2024.
BEVILACQUA, C. R.; KILIAN, C. K. Quando a teoria e a prática se encontram. In: BEVILACQUA, C. R. et al. Como elaborar um dicionário especializado: a experiência do grupo TERMISUL. Porto Alegre: Editora Zouk, 2023. p. 14-31. Disponível em: https://www.editorazouk.com.br/pd-95a553--e-book-como-elaborar-um-dicionario-especializado. html? ct=308e81&p= 1&s=1. Acesso em: 28 jun. 2024.
BIBER, D.; CONRAD, S.; REPPEN, R. Corpus linguistics: investigating language structure and use. Cambridge: Cambridge University Press, 1998.
BRASIL. Decreto n.º 3.551, de 4 de agosto de 2000. Institui o Registro de Bens Culturais de Natureza Imaterial que constituem patrimônio cultural brasileiro, cria o Programa Nacional do Patrimônio Imaterial e dá outras providências. Diário Oficial da União: seção 1, Brasília, 7 ago. 2000. Disponível em: https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/decreto/d3551.htm. Acesso em: 7 set. 2025.
CABRÉ, M. T. Terminología y Traducción: un espacio de encuentro ineludible. In: Terminología: representación y comunicación. Una teoría de base comunicativa y otros artículos. Barcelona: Universitat Pompeu Fabra, Institut Universitari de Lingüística Aplicada, 1999. p. 177-201.
ESQUEDA, M. D. (Org.) Ensino de Tradução: proposições didáticas à luz da competência tradutória. Uberlândia: EDUFU, 2019. Disponível em: https://repositorio.ufu.br/bitstream/123456789/30261/1/EnsinoTradu%C3%A7%C3%A3oProposi%C3%A7%C3%B5es.pdf. Acesso em: 10 jan. 2025.
FREIXA, J. La variació terminològica: anàlisi de la variació denominativa en textos de diferent grau d’especialització de l’àrea de medi ambient. Tese [Doutorado em Linguística Aplicada] – Institut Universitari de Lingüística Aplicada, Universitat Pompeu Fabra, Barcelona, 2002.
HURTADO ALBIR, A. Traducción y traductología. Introducción a la traductología. Madri: Cátedra, 2001.
HURTADO ALBIR, A. A aquisição da competência tradutória: aspectos teóricos e didáticos. In: PAGANO, A.; MAGALHÃES, C.; ALVES, F. Competência em tradução: cognição e discurso. Belo Horizonte: Editora UFMG, 2005. p. 15-57.
HURTADO ALBIR, A. Research on the didactics on translation. Evolution, approaches and future events. MonTI, n. 11: Porque algo tiene que cambiar. La formación de traductores e intérpretes: presente & futuro, eds. TOLOSA, M. I.; ECHEVERRI, p. 47-76 , 2019. Disponível em: https://www.erevistes.uji.es/index.php/monti/article/view/4259. Acesso em: 20 dez. 2024.
HURTADO ALBIR, A.; RODRÍGUEZ-INÉS, P. (Eds.) MonTI. Hacia un marco europeo de niveles de competencias en traducción. El proyecto NACT del grupo PACTE [número especial n. 7], 2022. Disponível em: https://www.erevistes.uji.es/index.php/monti/issue/view/395. Acesso em: 15 jan. 2025.
HURTADO ALBIR, A.; GOMES, L. T.; DANTAS, M. P. Competência tradutória e formação por competências. Cadernos de Tradução, v. 40, n. 1, Florianópolis, p. 367–416, 2020. Disponível em: https://periodicos.ufsc.br/index.php/traducao/article/view/2175-7968.2020v40n1p367. Acesso em: 15 dez. 2024.
KRIEGER, M. G. Do ensino da terminologia para tradutores: diretrizes básicas. Cadernos de Tradução, v. 1, n. 17, Florianópolis, p. 189–206, 2006. Disponível em: https://periodicos.ufsc.br/index.php/traducao/article/view/6862. Acesso em 26 jan. 2025.
KRIEGER, M. G.; FINATTO, M. J. B. Introdução à Terminologia: teoria e prática. São Paulo: Contexto, 2004.
NOVAK, J. D.; CAÑAS, A. J. The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct and Use Them. Technical Report IHMC CmapTools 2006-01 Rev 01-2008. Pensacola, Fl: Flórida Institute for Human and Machine Cognition, 2008. Disponível em: https://cmap.ihmc.us/docs/theory-of-concept-maps.Acesso em: 10 jan. 2025.
PACTE. Investigating Translation Competence: Conceptual and Methodological Issues. Meta, v. 50, n. 2, p. 609-619, 2005. Disponível em: https://www.erudit.org/en/journals/meta/2005-v50-n2-meta881/011004ar/. Acesso em: 21 mai. 2025.
SILVEIRA, F. A.; JESUS, S. M.; CAMPOS, T. L. A subcompetência Instrumental: integrando terminologia, corpora e sistemas de memória de tradução. In: ESQUEDA, M. D. (Org.) Ensino de Tradução: proposições didáticas à luz da competência tradutória. Uberlândia: EDUFU, 2019. p. 109-152. Disponível em: https://repositorio.ufu.br/bitstream/123456789/30261/1/EnsinoTradu%C3%A7%C3%A3oProposi%C3%A7%C3%B5es.pdf. Acesso em: 10 jan. 2025.
UMAÑA, O. S.; SUÁREZ DE LA TORRE, M. Descripción y explicación del diseño de instrumentos que miden la competencia traductora y terminología en traductores profesionales. Revista EAN, Bogotá, n. 70, p. 22-41, jan. 2011. Disponível em: http://www.scielo.org.co/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0120-81602011000100003. Acesso em: 31 mar. 2025.
VIANNA, L. Patrimônio Cultural Imaterial. Verbete. Dicionário do Patrimônio Cultural Imaterial. Iphan. Disponível em: http://portal.iphan.gov.br/dicionarioPatrimonioCultural/detalhes/85/patrimonio-imaterial. Acesso em: 04 nov. 2024.
Dowloads
Pubblicato
Fascicolo
Sezione
Licenza
Copyright (c) 2025 Cleci Regina Bevilacqua

Questo volume è pubblicato con la licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Condividi allo stesso modo 4.0 Internazionale.
Autores que publicam nesta revista concordam com os seguintes termos:
- Autores mantém os direitos autorais e concedem à revista o direito de primeira publicação, com o trabalho simultaneamente licenciado sob a Licença Creative Commons Attribution BY-NC-SA que permite o compartilhamento do trabalho com reconhecimento da autoria e publicação inicial nesta revista.
- Autores têm autorização para assumir contratos adicionais separadamente, para distribuição não-exclusiva da versão do trabalho publicada nesta revista (ex.: publicar em repositório institucional ou como capítulo de livro), com reconhecimento de autoria e publicação inicial nesta revista.
- Autores têm permissão e são estimulados a publicar e distribuir seu trabalho online (ex.: em repositórios institucionais ou na sua página pessoal) a qualquer ponto antes ou durante o processo editorial, já que isso pode gerar alterações produtivas, bem como aumentar o impacto e a citação do trabalho publicado (Veja O Efeito do Acesso Livre).