Espécies exclusivas das dunas e sua função na restauração dos habitats na costa catalã. O caso de Ammophila arenaria
DOI:
https://doi.org/10.11606/issn.2179-0892.geousp.2024.230745Palavras-chave:
Habitats dunares, Restauração de dunas, Análise de biodiversidade, Ammophila arenariaResumo
A costa catalã é caracterizada por um elevado grau de urbanização e atividade turística consolidada, facto que submete os habitats costeiros a um regime de perturbações de elevada origem antropogénica. Neste trabalho utilizamos o conhecimento florístico das dunas costeiras obtido em trabalhos anteriores para avaliar o estado da biodiversidade nos sistemas que foram submetidos a trabalhos de regeneração, comparando-os com outros em que nenhum tipo de intervenção foi realizado. O índice Dex baseado no número de espécies dunares exclusivas presentes em cada sistema foi utilizado para comparar o grau de naturalidade dos sistemas dunares. Especial atenção tem sido dada à presença e abundância de Ammophila arenaria, por ser uma das espécies mais citadas na literatura como característica de dunas móveis e por ser amplamente utilizada em trabalhos de restauração de dunas costeiras. Os resultados deste estudo mostram que a elevada frequência humana que as costas turísticas sofrem afeta a diversidade de espécies vegetais que colonizam os sistemas dunares, sendo que as dunas que foram regeneradas apresentam geralmente maior diversidade do que os sistemas dunares que não foram regenerados. Contudo, sistemas com maior área superficial e com largura suficiente para manter o zoneamento de habitats, preservam grande diversidade mesmo quando não sofreram trabalhos de semeadura e plantio de espécies dunares. O índice Dex mostrou-se útil para avaliar o grau de naturalidade tanto nas regeneradas. e sistemas dunares não regenerados. A facilidade do seu cálculo permite aos gestores costeiros utilizá-lo como um indicador para identificar o grau de diversidade natural e avaliar o estado de conservação destes sistemas altamente ameaçados. O trabalho mostrou o papel pouco determinante da Ammophila arenaria na maioria das dunas costeiras, devido à falta de ventos constantes capazes de mobilizar a areia da praia e produzir soterramento suficiente da planta para lhe dar vantagem sobre os seus concorrentes.
Downloads
Referências
AUTORES (2016). Recent historical transformation and current situation of the dune landscape in Catalonia. Recerca i Territori, 8, 81-100. 21
AUTORES. (2018). Current status and future restoration of coastal dune systems on the Catalan shoreline (Spain, NW Mediterranean Sea). Journal of Coastal Conservation, 1-14.
AUTORES (2019). Els sistemes dunars de la costa catalana. Universitat de Girona: Tesis Doctoral.
AUTORES. (2021). Plantes vasculars típiques i exclusives dels hàbitats de platja i duna
de la costa catalana. Nemus, 11: 69-81.
AUTORES. (2023). Using dune-restricted species to assess the degree of natural diversity of dune systems on Mediterranean tourist coasts. Ecological Indicators.
AUTORES. 2018. Changes in coastal dune systems on the Catalan shoreline (Spain, NW Mediterranean Sea). Comparing dune landscapes between 1890 and 1960 with their current status. Estuarine, Coastal and Shelf Science. 208, pp.235-247.
https://doi.org/10.1016/j.ecss.2018.05.004
AUTORES. 2022. Renaturation of the beach-dune systems as a conservation strategy for sandy coastal habitats. The case of the Catalan coast. En: Nuevo Derecho del desarrollo sostenible de los océanos y mares. Tirant lo Blanch.
BUREAU OF PLANNING AND PROJECT REVIEW (1985). Guidelines and recommendations for coastal dune restoration and creation projects. New Jersey Department of Environmental Protection, Division of Coastal Resources, New
Jersey.
CARRERAS, J.; FERRER, A. Y VIGO, J. (2018). Manual dels hàbitats de Catalunya, Vol. IIa. Dpt. De Territori i Sostenibilitat. Generalitat de Catalunya.
CHASE, M. K.; KRISTAN III, W. B.; LYNAM, A. J.; PRICE, M. V. &
ROTENBERRY, J. T. (2000). Single species as indicators of species richness and
composition in California sage scrub birds and small mammals. Conservation
Biology, 14 (2): 474-487.
COMISIÓN EUROPEA. 2008. Article 17 Technical Report 2001-2006. European Topic Centre on Biological Diversity, European Environment Agency, Bruseles http://biodiversity.eionet. europa.eu/article17.
CURCÓ, A. (2004). Notes florístiques del cap de Salou i de la Sèquia Major
(Tarragonès). Butlletí de la Institució Catalana d’Història Natural, 72: 89-93.
DASGUPTA, P.; EHRLICH, P. R. (2019). Why we are in the Sixth Extinction and what
it means to humanity. In Dasgupta, P.; Raven., P.H.; McIvor, A. (eds.), Biological
extinction: New perspectives. Cambridge University Press.
DE FERRER, J. Proyecto de fijación y repoblación de las dunas procedentes del golfo
de Rosas. Ricardo Rojas, Madrid. 1895.
DENNING, L., PUGH, M., PITTS., V., and Dynamic Dunescapes partners (2024). The
Dynamic Dunescapes (DuneLIFE) project: LIFE17 NAT/UK/000570; HG-16-08643.
EEA (2011). Landscape fragmentation in Europe. European Environmental Agency
Report 2/2011. Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2011
EU (2024). Regulation (EU) 2024/1991 of the European Parliament and of the Council
of 24 June 2024 on nature restoration and amending Regulation (EU) 2022/869.
Disponible en: http://data.europa.eu/eli/reg/2024/1991/oj
FENU, G., CARBONI, M., ACOSTA, A. T. R. & BACCHETTA, G. (2013).
Environmental Factors Influencing Coastal Vegetation Pattern: New Insights from
the Mediterranean Basin. Folia Geobotanica, 48: 493–508.
FEOLA, S., CARRANZA, M. L., SCHAMINÉE, J. H. J. & ACOSTA, A. T. R. (2011).
EU habitats of interest: an insight into Atlantic and Mediterranean beach and
foredunes. Biodiversity Conservation, 20, 1457-1468.
FONT, X. (2021). Mòdul Flora i Vegetació. Banc de Dades de Biodiversitat de
Catalunya. Generalitat de Catalunya i Universitat de Barcelona. Disponible a:
https://biodiver.bio.ub.es/biocat/homepage.html
GASTON, K.J. (1996). Species richness: measure and measurement. In: Gaston, K.J.
(ed.). Biodiversity: a biology of numbers and difference. Blackwell Science, Oxford.
GEIST, H.J. Y LAMBIN, E.F. (2001). What drives tropical deforestation? LUCC
Report Series nº 4. Lovaine: University of Lovaine.
GUARDIOLA, M. & ROMERA, X. (2018). Reaparició de Reseda hookeri
(Resedaceae) a les platges del Maresme, una espècie considerada extingida a
Catalunya. Butlletí de la Institució Catalana d’Història Natural, 82: 69-71.
GUTIERREZ, C., AIXART, M. & BERTRÁN, D. (2014). Sobre la presència d’Echium
arenarium (Boraginaceae) a Catalunya. Butlletí de la Institució Catalana d’Història
Natural, 78: 14.
INSTITUT D’ESTADÍSTICA DE CATALUNYA (2016). El municipi en xifres.
Generalitat de Catalunya, Barcelona www.idescat.cat
ISERMANN, M. (2011). Patterns in species diversity during succession of coastal
dunes. Journal of Coastal Research, 27(4): 661-67.
JIMÉNEZ, J. A. Y VALDEMORO, H. (2019). Shoreline Evolution and its Management
Implications in Beaches along the Catalan Coast. En J. A. Morales (ed.), The Spanish
Coastal Systems. Springer Nature: 745-764.
LAMMERS, C.; SCHMIDT, A. VAN DER HEIDE & T. REIJERS, V.C. Habitat
modification by marram grass negatively affects recruitment of conspecifics.
Oecologia, 204:705–715. 2024.
LANE, C., WRIGHT, S. J., RONCAL, J., & MASCHINSKI, J. 2008. Characterizing
Environmental Gradients and Their Influence on Vegetation Zonation in a
Subtropical Coastal Sand Dune System. Journal of Coastal Research, 4, 213–224.
LEY, C., GALLEGO-FERNÁNDEZ, J.B., VIDAL, C. (2007). Manual de restauración
de dunas costeras. Ministerio de Medio Ambiente. Dirección General de Costas,
Cantabria. Disponible en:
https://www.miteco.gob.es/es/costas/publicaciones/manual_restauracion_dunas.html
MALAVASI, M., SANTORO, R., CUTINI, M., ACOSTA, A. T. R. & CARRANZA,
M. L. (2016). The impact of human pressure on landscape patterns and plant species
richness in Mediterranean coastal dunes. Plant Biosystems,150, 1: 73-82.
MARSHALL J. K. (1965). Corynephorus Canescens (L.) P. Beauv. as a model for the
Ammophila problem. Journal of Ecology , Vol. 53, 2: 447-463. 1965.
MAUN, M. A. (2004). Burial of Plants as a Selective Force in Sand Dunes. En M. L.
Martínez & N. P. Psuty (Ed.), Coastal Dunes, Ecology and Conservation: 119-135).
Springer. New York.
MCLACHLAN, A. & BROWN, A. C. (2006). The Ecology of Sandy Shores. Elsevier.
MUGNAI, M., BENESPERI, R., VICIANI, D., FERRETTI, G., GIUNTI, M.,
GIANNINI, F., & LAZZARO, L. (2022). Impacts of the Invasive Alien Carpobrotus
spp. on Coastal Habitats on a Mediterranean Island (Giglio Island, Central Italy).
Plants, 11(20). https://doi.org/10.3390/plants11202802.
NORDSTROM, K. F. (2008). Beach and dune restoration. Cambridge: Cambridge
University.
NOVOA, A., KEET, J. H., LECHUGA-LAGO, Y., PYŠEK, P., & ROUX, J. J. L.
(2020). Urbanization and Carpobrotus edulis invasion alter the diversity and
composition of soil bacterial communities in coastal areas. FEMS Microbiology
Ecology, 96(7). https://doi.org/10.1093/femsec/fiaa106.
PANAREDA, J. M. Y PINTO, J. (2015). Dinamica de las plantas exoticas en los
espacios dunares del Delta del Llobregat (Barcelona). En: de la Riva, J.; Ibarra, P.;
Montorio, R i Rodrigues M. (eds.). Analisis espacial y representacion geografica:
innovacion y aplicacion, 1793-1802. Universidad de Zaragoza-AGE. Saragossa.
PICKART, A. J. Ammophila invasion. Ecology and dune restoration on on theWest
coast of North America. Diversity, 13, 629. https://doi.org/10.3390/d13120629
PNUMA (2006). Informe 2006. Clima de cambio. Programa de las Naciones Unidas
para el Medio Ambiente.
RUOCCO, M., BERTONI, D., SARTI, G. & CICCARELLI, D. (2014). Mediterranean
coastal dune systems: Which abiotic factors have the most influence on plant
communities? Estuarine, Coastal and Shelf Science, 149: 213-222.
SANTORO, R.; CARBONI M,; CARRANZA, M. L. AND ACOSTA, A.T.R. (2012).
Focal species diversity patterns can provide diagnostic information on plant
invasions. Journal for Nature Conservation, 20: 85– 91.
https://doi.org/10.1016/j.jnc.2011.08.003.
VAN DER MEULEN, F., & SALMAN, A. H. P. M. (1996). Management of
Mediterranean coastal dunes. Ocean & Coastal Management, 30(2-3), 177-195.
VIEITES-BLANCO, C., & GONZÁLEZ-PRIETO, S. J. (2018). Effects of Carpobrotus
edulis invasion on main litter and soil characteristics in backdune and rocky coastal
habitats with oceanic climate. Plant and Soil, 425(1–2), 363–374.
https://doi.org/10.1007/s11104-018-3598-5
VIGO, J., CARRERAS, J. & FERRÉ, A. (eds.). (2008). Manual dels hàbitats de
Catalunya. Volum II. Departament de Medi Ambient
Downloads
Publicado
Edição
Seção
Licença
Copyright (c) 2024 Josep Pintó Fusalba, Carla Garcia-Lozano

Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Autores que publicam nesta revista concordam com os seguintes termos:
- Autores mantêm os direitos autorais e concedem à revista o direito de primeira publicação, com o trabalho com licença de uso da atribuição CC-BY, que permite distribuir, remixar, adaptar e criar com base no seu trabalho desde que se confira o devido crédito autoral, da maneira especificada por CS.
- Autores têm autorização para assumir contratos adicionais separadamente, para distribuição não exclusiva da versão do trabalho publicada nesta revista (ex.: publicar em repositório institucional ou como capítulo de livro), com reconhecimento de autoria e publicação inicial nesta revista.
- Autores têm permissão e são estimulados a publicar e distribuir seu trabalho on-line (ex.: em repositórios institucionais ou em sua página pessoal) a qualquer altura antes ou durante o processo editorial, já que isso pode gerar alterações produtivas, bem como aumentar o impacto e a citação do trabalho publicado (Veja O Efeito do Acesso Livre).